Ο πολιτισμός και το καρναβάλι της Καλαμάτας

Μερικοί δήμοι της χώρας μας προκειμένου να εμφανίσουν επιτυχημένο καρναβάλι ακολούθησαν τη γνωστή συνταγή της κλειδαρότρυπας: νοίκιασαν μισόγυμνες βραζιλιάνες που έκαναν παρέλαση προς τέρψη των αρσενικών ματιών αλλά προς θλίψη του δημοτικού ταμείου.  

Του Πάρη Πέτρα
Το καρναβάλι προκαλεί πόλεμο. Όχι με κομφετί και σερπαντίνες αλλά πόλεμο δηλώσεων μεταξύ παραγόντων Μεσσήνης και Καλαμάτας. Αιτία η διοργάνωση του "Καρναβαλιού της Καλαμάτας", γεγονός που από μόνο του εγγυάται αφαίρεση επισκεπτών από την γείτονα της μεσσηνιακής πρωτεύουσας, Μεσσήνη.
Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος πολιτισμού της Μεσσήνης, κ. Γ. Δαβίλλας υποστήριξε πρόσφατα και απαντώντας στον πρώην αντιδήμαρχο και νυν μέλος της "καρναβαλικής επιτροπής" Καλαμάτας, κ. Δ. Μπούχαλη, ότι η πόλη του οργανώνει "παραδοσιακό καρναβάλι που κουβαλάει ιστορία 153 ετών".

Ανεξάρτητα με την ιστορία και λοιπά ζητήματα, αυτό που εκτιμώ ότι πρέπει να συζητηθεί σοβαρά είναι η στάση της Καλαμάτας απέναντι στις μικρές, συγκριτικά με την ίδια, αυτοδιοικητικές οντότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμπεριφορά αρπαγής που επιφυλάσσει η Καλαμάτα δεν είναι σημερινή ούτε και διέπεται από συναδελφικές ή άλλες διαθέσεις.
Είναι συμπεριφορά αλαζόνα... νεοέλληνα νεόπλουτου που νομίζει πως έπιασε τον πάπα από... Μια πόλη που, όπως άλλωστε και όλες οι πρωτεύουσες και κατά το πρότυπο της Αθήνας, έχει φάει το μεγαλύτερο μέρος από τα προγράμματα δημοσίων επενδύσεων εις βάρος της περιφέρειάς τους.  
Είναι μια τάση για συγκέντρωση των πάντων σε ένα κέντρο και πλήρως ευθυγραμμισμένη με την λογική και πρακτική "ανάπτυξης" που επικράτησε σε όλη την μεταπολιτευτική περίοδο στη χώρα μας με τα γνωστά αποτελέσματα. Μια ιστορία που ξεκινά από το μοντέλο διοίκησης με έδρα την Αθήνα και μικρές "Αθήνες" τις πρωτεύουσες των νομών. 
Και μπορεί κατά καιρούς οι δήμαρχοι των πρωτευουσών των νομών να στηλίτευαν "το κράτος των Αθηνών" αλλά, στις περιοχές τους, όποτε τους δινόταν η δυνατότητα, οι περισσότεροι εξ αυτών επιφύλασσαν την ίδια ακριβώς συμπεριφορά στις μικρότερες πόλεις του νομού τους. Μοιραία η όποια συναλλαγή πολιτών και αυτοδιοικητικών με το κράτος γινόταν στην πρωτεύουσα του νομού και, με τη σειρά τους, οι παράγοντες αυτού απευθύνονταν στην Αθήνα. Αυτό ανέπτυξε υπηρεσίες, συμφέροντα και λογικές. Το κυριότερο: η διανομή των χρημάτων που έφθαναν από την Αθήνα (κεντρική κυβέρνηση) γινόταν στις υπηρεσίες που παρείχε στην πρωτεύουσα.

Πολιτισμός - πανηγύρια

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 η Τοπική Αυτοδιοίκηση δια των συλλογικών οργάνων της ζητούσε "αποκέντρωση υπηρεσιών και πόρων" από την κεντρική εξουσία. Ωστόσο, το μοντέλο που δόθηκε τελικά ήταν η αιρετή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση που καθόλου δεν βοήθησε την αποτελεσματικότητα του κράτους. Αντίθετα, αύξησε την γραφειοκρατία και την πολιτική διαπλοκή κι έτσι αποσύρθηκε σιωπηρά με πανηγυρισμούς για την Περιφερειακή Διοίκηση της οποίας οι όποιες επιτυχίες ακόμα αναμένονται. Μετά τον "Καλλικράτη", που δεν εφαρμόστηκε πλήρως, και την οικονομική ύφεση να χτυπά απευθείας τα ταμεία των δήμων, οι δήμαρχοι αναζητούν πόρους ή μερικοί εξ αυτών "ψευδαισθήσεις ανάπτυξης". Είναι και τα στρατόπεδα, τα ΤΕΙ και τα ΑΕΙ που υποχωρούν, τα σπίτια μένουν ξενοίκιαστα, τα μαγαζιά άδεια...
Έτσι εφευρίσκονται τα πανηγύρια "της πλαστικής καρέκλας". Γιορτή της πατάτας, του σύκου, του αγγουριού, του κάστανου, του μανιταριού, του γαύρου, του σπάρου, του μασκαρά, του βατόμουρου. Κάθε είδους πανηγύρια, υπό την αιγίδα και με παρουσία "των τοπικών αρχών", μερικά με ρίζες που... "χάνονται στα βάθη της τουρκοκρατίας" κατά τους ισχυρισμούς των διοργανωτών. Πανηγύρια που ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια τις καλές οικονομικές ημέρες, αλλά άρχισαν να φθίνουν κάτω από το βάρος του ασφυκτικού ελέγχου του επιτρόπου και το κλείσιμο της κεντρικής στρόφιγγας.        
Και επειδή "μας πήρανε χαμπάρι" άλλαξε ο προσανατολισμός στις φθηνές "πολιτιστικές παραγωγές" και με την ελπίδα να υπάρχει μεγάλη συμμετοχή κόσμου (για να υπάρχει και άλλοθι). Αυτές φαίνεται πως έχουν τεθεί σε απόλυτη προτεραιότητα, κάτι σας τις τούρκικες σειρές για τα τηλεοπτικά κανάλια των οποίων επίσης την προβολή επιζητούν προκειμένου να πληροφορηθεί το πανελλήνιον την... επιτυχία της προσπάθειας για να επαναληφθεί και του χρόνου ώστε να γίνει... θεσμός.
Οι πρωτεύουσες των νομών, εκ των πραγμάτων διαθέτουν μεγαλύτερη υποδομή σε διοικητική οργάνωση, προσωπικό και μέσα και  φυσικά περισσότερους πόρους και δημότες. Άρα έχουν συντριπτικό πλεονέκτημα συγκρινόμενες με τις λοιπές πόλεις των νομών τους, εκτός ελαχιστοτάτων εξαιρέσεων. Το αυτό συμβαίνει και με την Καλαμάτα, η οποία αφού απέτυχε να συντηρήσει ακέραιη την κρατικοδίαιτη και εξαιρετικά χρηματοβόρα "πολιτιστική αποκέντρωση" που καθιέρωσε ο δήμαρχος της δεκαετίας του '80 Σταύρος Μπένος, στρέφεται πλέον σε "λαϊκά δρώμενα" τα οποία μέχρι προ κρίσης αποστρεφόταν υπό την υπεροψία της "βαριάς κουλτούρας" και του 7ήμερου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού των 650.000 και πλέον ευρώ.

Συνήθεια η αρπαγή!

Το πρώτο που σκέφτηκαν οι ιθύνοντες της πόλης ήταν το καρναβάλι, προφανώς αδιαφορώντας για το αντίστοιχο της γείτονος Μεσσήνης. Στο κάτω κάτω στις μέρες μας, το δίκιο είναι με τον δυνατό αφού μπορεί και φωνάζει περισσότερο... Εξ άλλου η Καλαμάτα έχει δείξει από παλιά της επεκτατικές της τάσεις όταν, και πάλι με πρωταγωνιστή τον κ. Μπένο, άρπαξε όχι εκδήλωση αλλά εδάφη από την, επίσης γείτονά της, Μάνη.  Και μάλιστα επανήλθε εσχάτως με άλλον δήμαρχο, δεξιό και με μανιάτικη καταγωγή (!) αυτή τη φορά, τον νυν κ. Νίκα, ζητώντας και νέα εδάφη! Προφανώς η γιγάντωση θρέφει το θηρίο. Ωστόσο η πράξη και η κρίση απέδειξαν πως όσο γιγαντώνεται ένας οργανισμός όταν έλθουν τα δύσκολα οι συνέπειες δύσκολα αντιμετωπίζονται εάν δεν υπάρχει ένας ζωντανός (και όχι διασωληνωμένος) γείτονας για να βοηθήσει.
Το κυριότερο όμως είναι πως όλα αυτά τα πανηγύρια, μόνο αναπτυξιακά δεν είναι. Διότι, το διαφορετικό, το παραδοσιακό, αυτό που θα προκαλούσε και θα προσκαλούσε από μόνο του τον ξένο κόσμο για να το δει, δεν υπάρχει. Διότι, ούτε η καρναβαλική φινέτσα της Βενετίας είναι δυνατόν να υφίσταται, ούτε η σεξουαλικότητα της Βραζιλίας αλλά ούτε και η ιδιαιτερότητα του δρώμενου που έχουν κάποιες άλλες πόλεις της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα η Παμπλόνα της Ισπανίας. Ή έστω η οργάνωση και τη πλατιά συμμετοχή του καρναβαλιού της Πάτρας. Κι όμως, η Καλαμάτα θα μπορούσε να επιμείνει σε δικές της διοργανώσεις τις οποίες απεμπόλησε. Θα το επαναλάβουμε: τα Ανθεστήρια Μεσσηνίας ήταν μια σοβαρή πολιτιστική εκδήλωση που θα μπορούσε να γίνει και παραγωγική διασυνδεδεμένη με τον γεωργικό τομέα. 
Αλλά, το πώς αντιλαμβάνονται οι δημοτικές αρχές τον πραγματικό πολιτισμό (όχι τις φιέστες) και τα μνημεία, θα το δείτε σε επόμενη δημοσίευση με ντοκουμέντα.  

ΥΓ. Διέφυγε από τους αρμόδιους της Καλαμάτας να διοργανώσουν ένα "φεστιβάλ γουρουνοπούλας" γιατί όπως σοφά λέει κάποιος "η Καλαμάτα είναι ένα μεγάλο ψαροχώρι που τρώει... γουρουνοπούλα!   
ΥΓ. Η Νέδουσα της Αλαγονίας, που έχει ενταχθεί ως "δημοτικό διαμέρισμα" (ακόμη και τα χωριά -τι υπέροχο ουσιαστικό- τα έκλεισαν σε διαμερίσματα) στην Καλαμάτα διοργανώνει ένα πολύ ωραίο καρναβαλικό δρώμενο την Καθαρά Δευτέρα. Δρώμενο με ουσία, ιστορία και αδιαμφισβήτητη λαογραφία που παραπέμπει σε αρχαία δρώμενα. Ο δήμος Καλαμάτας τι θα πράξει με αυτό όταν προσπαθεί να του κάνει αντίπραξη;