Ομολογία Μπένου: «στραγγάλισα το λιμάνι»!

Τα Κανάρια είναι ένα σύμπλεγμα νησιών, απέναντι από τη Δυτική Σαχάρα που ανήκουν στην Ισπανία. Πρωτεύουσα είναι το Λας Πάλμας που βρίσκεται στο νησί Γκραν Κανάρια και διαθέτει σημαντικό λιμάνι, κυρίως ανεφοδιασμού εμπορικών πλοίων, δεξαμενοπλοίων κ.λπ.

Το σύμπλεγμα των νησιών είναι πολύ ανεπτυγμένο τουριστικά εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες και σίγουρα αποτελεί προορισμό. Η εμπορική ανάπτυξη του λιμανιού δεν εμπόδισε την τουριστική διότι, οι αρχές φρόντισαν να έχουν αυξημένους ελέγχους για την προστασία των ακτών τους. Έτσι, όποιος έχει πάει στο Λας Πάλμας βλέπει, από τη μια πλευρά το λιμάνι και από την άλλη πλευρά την τεράστια παραλία όπου απολαμβάνουν τη θάλασσα χιλιάδες λουομένων.

Το Λας Πάλμας το λιμάνι και μέρος της παραλίας του.

 Η Καλαμάτα διαθέτει από τα τέλη του 1800 εμπορικό λιμάνι που, μέχρι και την δεκαετία του 1970 γνώρισε ακμή, τροφοδοτώντας δεκάδες επαγγέλματα που ζούσαν από αυτό και μαζί τους η πόλη.    

Τα πράγματα όμως άλλαξαν κατά τη δεκαετία του ’80 και το λιμάνι μαράθηκε. Οι λόγοι δεν αφορούσαν μόνο τις αλλαγές στη διεθνή ναυτιλία αλλά, και στην προσφορά του κάθε λιμένα, δηλαδή τις υποδομές, τον "ζωτικό χώρο" που αυτό διέθετε και τη διασύνδεσή του, κυρίως, με το σιδηροδρομικό δίκτυο. 

Στο λιμάνι της Καλαμάτας ποτέ δεν έγιναν επενδύσεις εκσυγχρονισμού χερσαίων και μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Οι απαρχαιωμένες υποδομές που διέθετε (και διαθέτει) ανήκουν στην δεκαετία του ’50. Κανείς δεν φρόντισε να διεκδικήσει το παραμικρό κονδύλιο για επενδύσεις στο λιμάνι...

Το λιμάνι της Καλαμάτας κατά την δεκαετία του 1950

Η πολιτική επιλογή, τουλάχιστον όσον αφορά τη Δημοτική Αρχή του Σταύρου Μπένου που ήταν τότε «στα πράγματα» και έχοντας ως στήριγμα την πολύ φιλική γι’ αυτόν κυβέρνηση του ΠαΣοΚ, ήταν ο συνειδητός στραγγαλισμός του λιμανιού και η μετατροπή του σε… καφετέρια, για να εδραιωθεί η «νέα ταυτότητα της πόλης που είναι ύμνος για το περιβάλλον και τον πολιτισμό», όπως είπε σε ραδιοφωνική του συνέντευξη (ΕΡΑ Καλαμάτας 31/1/2022) ο πρώην δήμαρχος Μπένος, που διορίστηκε σχετικά πρόσφατα, από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ως επικεφαλής του «σχεδίου ανασυγκρότησης Εύβοιας».

Η συνέντευξη στην ΕΡΑ δόθηκε με αφορμή το master plan του λιμανιού, το οποίο, όπως είπε ο κ. Μπένος μελέτησε, χαρακτηρίζοντας τις παρεμβάσεις που προβλέπονται στην περιοχή που βρίσκονται σήμερα οι ναυταθλητικές εγκαταστάσεις,  (αν και δεν έχουν οριστικοποιηθεί ακόμη) ως «περιβαλλοντικό έγκλημα».

Οι λόγοι που οδήγησαν τον κ. Μπένο στην παρέμβαση, (σημειώνουμε ότι ο κ. Μπένος πολύ σπάνια παίρνει θέση γραπτώς) πιθανότατα να εντοπίζονται στην υπεράσπιση των κεντρικών επιλογών του ως δημάρχου και ίσως για να φρεσκάρει το προφίλ του πολιτικού μπροστάρη "του Πολιτισμού" θέτοντας και μια νέα ιδιότητα (τον ευνοεί άλλωστε ο διορισμός στην Εύβοια) αυτήν του ανθρώπου που μάχεται να σωθεί και "το Περιβάλλον". Όμως, η εμμονή  του σε πολιτικές επιλογές, ιδιαίτερα σε εκείνες που αποδείχθηκαν παντελώς αντιαναπτυξιακές και σπάταλες πόρων, δημιουργεί εύλογες απορίες, Στο μέτωπο του περιβάλλοντος αποκρύπτει ότι ο ίδιος, έριξε χιλιάδες κυβικών μέτρων τσιμέντου στον πόλη σκεπάζοντας μεγάλο μέρος του ποταμού Νέδοντα και λοιπών χειμάρρων τους οποίους μετέτρεψε σε υπονόμους, όπως επίσης και τα τσιμέντα για τα λιμενικά της Μαρίνας. Βεβαίως και καταγράφεται στα θετικά της δημοτικής αρχής του η προσπάθεια να μην γίνουν ναυπηγία στον Μεσσηνιακό κόλπο (ας μνημονεύσουμε κάποτε και τον αποτελεσματικό αγώνα που έκανε κατά των ναυπηγίων σε Πύλο και Μεσσηνιακό, από την εποχή της χούντας, ο αείμνηστος αρχαιολόγος Γιώργος Παπαθανασόπουλος), καθώς επίσης και ο αποκλεισμός ανέγερσης των πολυκατοικιών «κάτω από τη Ναυαρίνου».

Το κορυφαίο όμως, από τη ραδιοφωνική συνέντευξη του κ. Μπένου, είναι η ομολογία της συνειδητής επιλογής του για τον στραγγαλισμό του λιμανιού της Καλαμάτας! Συγκεκριμένα είπε ότι, υπήρχε απειλή για τη χερσαία ζώνη από όλους τους φορείς της πόλης αλλά, πρόσθεσε κομπάζοντας, «υπονομεύοντας συνειδητά, τότε με τον Γρηγόρη τον Διαμαντόπουλο, αυτή την πολιτική, βάλαμε τη Μαρίνα». Δηλαδή, τοποθέτησαν συνειδητά τη Μαρίνα δυτικά του λιμανιού και έτσι το έπνιξαν!

Να υπενθυμίσουμε ότι η Μαρίνα Καλαμάτας κατασκευάστηκε (παράνομα) από τον Δήμο με την δικαιολογία της προστασίας της Δυτικής Ακτής από την θαλασσοταραχή. Το συγκεκριμένο έργο όμως αποδείχθηκε τεχνικά ανεπαρκές αφού, μεταξύ άλλων, διαθέτει ανάποδη, των ρευμάτων της θάλασσας, είσοδο, με αποτέλεσμα να γεμίζει άμμο και να χρειάζεται κάθε λίγο παρεμβάσεις αυξάνοντας το κόστος λειτουργίας του! 

Την εποχή εκείνη τόσο ο ΕΟΤ (αρμόδιος φορέας για τις μαρίνες) αλλά και πολλοί παράγοντες της πόλης ήθελαν να κατασκευαστεί η Μαρίνα στον Προλιμένα και με πλωτές εξέδρες (ήπια παρέμβαση), αντί των τσιμέντων του έργου που έγινε...

Η μαρίνα και πίσω το λιμάνι της Καλαμάτας.

Η κατασκευή της παράνομης Μαρίνας στη Δυτική Παραλία, μπορεί να ευνόησε πολλούς ιδιοκτήτες γης, ωστόσο στραγγάλισε το λιμάνι. Τα περιθώρια ανάπτυξής του πλέον περιορίστηκαν δραματικά...  

Η χρυσή τομή, για συνύπαρξη του λιμανιού ως αναπτυξιακού εργαλείου παράλληλα με το φυσικό και αστικό περιβάλλον, ποτέ δεν απασχόλησε τους ιθύνοντες της εποχής που διέθετε αρκετά «λεφτόδεντρα» τα οποία όμως αποδείχθηκαν καταστροφική αυταπάτη για ολόκληρη τη χώρα. Δεν φτάσαμε στη χρεωκοπία και στα μνημόνια άδικα...

Ο μαρασμός του λιμανιού έφερε και την κατάργηση του τραίνου.  Ήδη με την κατασκευή του Πάρκου Σιδηροδρόμων και το παράλληλο κλείσιμο της Αριστομένους που συνέδεε ανεμπόδιστα, από τις αρχές του 1900, τον εμπορικό ιστό της πόλη με το λιμάνι, το τραίνο έπαψε να έχει δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό. Παράλληλα, η απαρχαιωμένη γραμμή της Πελοποννήσου δεν τέθηκε ποτέ σε προτεραιότητα και δεν εκσυγχρονίστηκε. Παρέμεινε ίδια με αυτή της εποχής του Τρικούπη, με τις όποιες  παρεμβάσεις είχαν γίνει επί χούντας. Αντίθετα, προκρίθηκαν οι αυτοκινητόδρομοι και γενικώς η πολιτική υπέρ του αυτοκινήτου. Το αποτέλεσμα ήταν, αρχές του 2000 η γραμμή να κλείσει, παρά το γεγονός ότι επί οκταετίας Σημίτη εκσυγχρονίστηκε (τρόπος του λέγειν διότι διατηρήθηκε η τριτοκοσμική μετρική γραμμή που δεν ταιριάζει με τους συρμούς Ευρώπης και Βαλκανίων), αλλά αμέσως μετά έκλεισε. Έτσι, το τραίνο δεν σφυρίζει πιά στη Μεσσηνία. Για μια ακόμη φορά, η κρατικοδίαιτη - αντιαναπτυξιακή λογική, πέταξε λεφτά σε μια μαύρη τρύπα… 

Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου από το 2018

Την εποχή εκείνη η κρουαζιέρα δεν είχε γνωρίσει την ανάπτυξη που έχει σήμερα. Σήμερα που η Καλαμάτα προσδοκά από την κρουαζιέρα στο λιμάνι της δεν υπάρχει αξιοπρεπής σταθμός αποβίβασης – επιβίβασης επιβατών. Αυτό προβλέπεται να γίνει με το νέο Προγραμματικό Σχέδιο του λιμανιού, του οποίου η επικαιροποίηση ήδη έχει ήδη συζητηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο την Πέμπτη, 1^η Μαρτίου 2018, και έχει ληφθεί η 101/2018. Αποτελεί έκπληξη «γιατί τώρα» αφού το θέμα το λιμανιού έχει συζητηθεί (και θα εξακολουθήσει) αρκετά στο Δημοτικό Συμβούλιο. Η απόφαση 101/2018 αναφέρει λεπτομερώς τις παρεμβάσεις που πρόκειται να γίνουν αλλά, περιέργως, τότε δεν αντέδρασε κανείς. Η απόφαση αναφέρει τα εξής:  

«Το Δημοτικό Συμβούλιο με την ολοκλήρωση της διαλογικής συζήτησης, αφού λαμβάνει υπόψη του τα προαναφερόμενα, καθώς επίσης και τις διατάξεις του άρθρου 65 του Ν. 3852/2010, μεταξύ των παρόντων κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας δημοτικών συμβούλων επί των απόψεων - προτάσεων για την επικαιροποίηση του master plan, όπως κατατέθηκαν από τη Δημοτική Αρχή, με τους συμβούλους της πλειοψηφίας και της δημοτικής παράταξης «ΑΛΛΑΓΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ» (Κοσμόπουλος) και τον κ. Βγενή να τάσσονται ΥΠΕΡ και τους συμβούλους των δημοτικών παρατάξεων «ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΔΗΜΟΣ – ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ»  (Θ. Μπρεδήμας), «ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ» (Δ. Οικονομάκος), «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ» (Μιχ. Αντωνόπουλος) και «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ» (Γ. Δημητρούλιας) να τάσσονται ΚΑΤΑ, και με τη θετική ψήφο της Προέδρου του Συμβουλίου της Δημοτικής Κοινότητας Καλαμάτας κας Φοίφα, κατά πλειοψηφία, γνωμοδοτεί επί της επικαιροποίησης του Προγραμματικού Σχεδίου (Master plan) Λιμένα Καλαμάτας καταθέτοντας, όπως ακολουθούν, τις απόψεις - προτάσεις του Δήμου Καλαμάτας σχετικά:        

-Το λιμάνι θα πρέπει να έχει χαρακτήρα κυρίως τουριστικό με κύριο στόχο να φέρνει πλούτο στην πόλη. 

-Οι ναυταθλητικές εγκαταστάσεις να κατασκευασθούν στο σημείο όπου βρίσκονται και σήμερα, με ενδεχόμενο την κατασκευή μικτού κρηπιδώματος, νότια και μεταξύ των μόλων.  -Δεν θα πρέπει να αλλάξουν χαρακτηριστικά του προλιμένα, δεδομένου ότι υπάρχει η αντίληψη στην πόλη να μη γίνει στον προλιμένα καμία επέμβαση επί της ακτογραμμής και να παραμείνει η αμμώδης παραλία.

-Να εξεταστεί το ενδεχόμενο να αποχαρακτηριστούν και να αποδοθούν στο Δήμο όλοι οι χώροι που δεν είναι αναγκαίοι για την λιμενική εγκατάσταση, όπως η οδός Αναλήψεως, έμπροσθεν του Τελωνείου, η οδός Ψαρών, καθώς και το πάρκο Λιμενικού. 

-Να μετατοπιστεί η προβλεπόμενη θέση πρόσδεσης του κρουαζιερόπλοιου απέναντι στη θέση που προβλέπεται για τα επιβατικά πλοία, ώστε να απελευθερωθεί χώρος του μεγάλου προβλήτα από Φαρών μέχρι Τσαμαδού που σήμερα είναι κλειστός με κάγκελα, ώστε ολόκληρος ο προβλήτας να είναι ελεύθερος και να αποδοθεί σε χρήση των δημοτών.  -Οι υφιστάμενες αποθήκες να καθαιρεθούν και να δημιουργηθεί ο ελάχιστα απαιτούμενος κτιριακά χώρος για τη στέγαση του υποσταθμού ρεύματος που προβλέπεται να υλοποιηθεί στην περιοχή. 

-Η προβλεπόμενη από το master plan αποθήκη να κατασκευαστεί νοτιότερα ώστε να είναι εφικτή μελλοντικά η διασύνδεση του λιμένα με την μαρίνα Καλαμάτας. 

-Να προβλεφθεί χώρος πλάτους 5,00μ τουλάχιστον σε επαφή με το υφιστάμενο τοιχίο ώστε να είναι εφικτή η κυκλοφορία πεζών προς και από τον προσήνεμο μόλο (χιλιόμετρο)

-Να εξεταστεί η δυνατότητα λειτουργίας του λιμένος ως homeport κρουαζιέρας. 

-Να εξεταστεί η δυνατότητα τοποθέτησης πλωτών προβλητών στον υπήνεμο μώλο και στους μόλους στην περιοχή του ΝΟΚ. 

-Στην μελέτη ανακατασκευής του υπήνεμου μόλου να προβλεφθεί πέραν του φωτισμού και η εγκατάσταση ισχυρών ρευμάτων και ύδρευσης. 

-Να αναδειχθεί η αναγκαιότητα εκβάθυνσης της λιμενολεκάνης η οποία με την πάροδο του χρόνου έχει επιχωματωθεί. 

-Να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες σε ελλιμενισμό των βοηθητικών σκαφών που είναι απαραίτητα για την εξυπηρέτηση των σκαφών που αγκυροβολούν εκτός λιμένα καθώς και ανάγκη εισόδου αυτών εντός του λιμένα σε έκτακτες περιπτώσεις 

-Δεν υπάρχει καμία αντίρρηση για κατασκευή των λιμενικών έργων με τη διαδικασία ΣΔΙΤ και για την είσοδο ιδιωτών στη διαχείριση του λιμανιού».

Οι επιλογές του κ. Μπένου ως δημάρχου Καλαμάτας, με επίκεντρο τον «Πολιτισμό» τον οποίον περιφέρει αδιάκοπα ως ιερό δισκοπότηρο, αποτελούν για τον ίδιο και το «σύστημα» που έχει αναπτύξει στην μεσσηνιακή πρωτεύουσα, αδιαπραγμάτευτο ζήτημα. Δεν διαφωνεί κανείς ότι ο «Πολιτισμός» (μπορεί να γίνει μεγάλη συζήτηση για το τι μπορούμε να αποκαλούμε «Πολιτισμό» και αν εντάσσονται σε αυτόν οι διάφορες φιέστες που ζουν λίγους και πληρώνουν οι πολλοί) είναι στα πολύ θετικά ενός τόπου. Άλλωστε και για το κόμμα του, αποτελούσε αιχμή του κυβερνητικού του δόρατος, αναπτύσσοντας μέσω αυτού ένα σύστημα φιλοκυβερνητικής προπαγάνδας – στηρίγματος σε πολλές κρίσιμες στιγμές της εποχής. Από το ίδιος σύστημα άλλωστε, ωφελήθηκε (και εξακολουθεί) και ο ίδιος... 

Ο «Πολιτισμός», την εποχή εκείνη, δεν έμπαινε σε καμία ζυγαριά συζήτησης ή διαπραγμάτευσης. Άλλωστε, η ελληνική κοινωνία ως «απολίτιστη» (προφανώς έτσι την θεωρούσαν οι ινστρούχτορες),  ιδιαίτερα η επαρχία, ανέμενε... ασθμαίνουσα "πράσινα χρόνια, ήλιους και άλογα" για να εκπολιτιστεί... Γι’ αυτό άλλωστε κατά τη δεκαετία του ’80 γέμισε η επικράτεια «εκπολιτιστικούς συλλόγους»... 

Ο «Πολιτισμός» λοιπόν, καλά πληρωμένος και κρατικοδίαιτος, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε ανταπόδοση –είπαμε ιερό δισκοπότηρο- κατέκτησε το πανελλήνιο και πλέον είναι διάχυτος και στις μέρες μας... Ένας "πολιτισμός" που δεν κατάφερε να λύσει ούτε το τεράστιος πρόβλημα των σκουπιδιών... Ο μη έλεγχος της απλόχερης διάθεσης κρατικών πόρων  - ανταπόδοσης, εδραζόταν στο δόγμα «ο Πολιτισμός δεν είναι ανταποδοτικός». Με αυτό το «σύστημα» συνδέθηκε εξ αρχής και ο δήμαρχος Μπένος διότι είχε επιλεγεί η Καλαμάτα ως πόλη - πιλότος της πράσινης αντίληψης που, ακολουθώντας τον «τρίτο δρόμο του σοσιαλισμού" αδυνατούσε να δει την υγιή επιχειρηματική δραστηριότητα ως το μόνο εργαλείο οικονομικής ευμάρειας. Άλλωστε, οι κρατικοποιήσεις μεγάλων εταιρειών χρησίμευαν μόνο για να βολευτούν ψηφοφόροι και "στελέχια". «Ας χορεύουμε και νηστικοί». Η Καλαμάτα εισήγαγε αθρόα ακριβοπληρωμένους «εκπολιτιστές» (χωρίς να μηδενίζεται η καλλιτεχνική αξία κανενός), που τους πλήρωνε τότε ακόμη "και τις κοκα κόλες στο αεροδρόμιο". Δεν υπήρχε πρόβλημα όμως, διότι κρατικά «λεφτά υπήρχαν»… Πανδαισία για τη δημοτική αρχή Μπένου με στήριξη της κεντρικής κυβέρνησης Παπανδρέου. Κονδύλια, προγράμματα, έργα και φόντο πάντα ο «Πολιτισμός». Ακόμη και το «Καλαματιανό Μαντήλι» απέκτησε δημοτική επιχείρηση αλλά, μαντίλι να κλάψουμε δεν παρήχθη ποτέ! Ημέρες λαμπρές για τον κρατισμό, το χρήμα έρρεε…

 

Όμως οι εποχές άλλαξαν. Η κρίση απέδειξε με πολύ σκληρό τρόπος ότι, επί δεκαετίες χτίζαμε στην άμμο. Άριστος «ο Πολιτισμός» αλλά χωρίς επιχειρηματική δραστηριότητα που να παράγει πλούτο, δεν μπορεί να ζει και, φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι «δεν είναι ανταποδοτικός». Οι δυτικές χώρες και πολλές ανατολικές, δείχνουν τον δρόμο.

Όσον αφορά στην λανθασμένη πεποίθηση του κ. Μπένου, ο οποίος είπε στην ΕΡΑ ότι «αποτελεί μοναδικό παγκοσμίως παράδειγμα παραλίας εντός λιμένα πόλεως, πράγμα που από μόνο του το καθιστά άξιο ειδικής προστασίας», το Λας Πάλμας, ενδεχομένως και άλλες περιοχές, αποτελεί την απάντηση. Το λιμάνι μπορεί να συνυπάρχει με το περιβάλλον. Αρκεί να υπάρχουν δρακόντειοι νόμοι, κανόνες και αρχές που θα τους εφαρμόζουν κι έτσι θα το προστατεύουν.   

Χρίστος Κοτσωνής