Η Άνοιξη της Πράγας

Πριν από 53 χρόνια οι Σοβιετικοί εισβάλλουν στην Τσεχοσλοβακία

21.8.1968: Σοβιετικά τανκς σε δρόμο για την καταστολή της Άνοιξης της Πράγας. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας έστειλε 4.600 τανκς και 160.000 στρατιώτες! 

Το βράδυ της 20ής Αυγούστου 1968, τα στρατεύματα των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας εισέβαλαν στην Πράγα, καταπνίγοντας κάθε προσπάθεια φιλελευθεροποίησης και εκδημοκρατισμού του κομουνιστικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας που έφερε την υπογραφή του γενικού γραμματέα του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας, Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ.

Ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ

Έτσι, η «Άνοιξη της Πράγας», υπό την απειλή των ρωσικών όπλων, έδωσε τη θέση της στον μελαγχολικό ρωσικό χειμώνα.

Στις 5 Ιανουαρίου 1968, ο Ντούμπτσεκ ανέλαβε τη θέση του Α΄ Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τσεχοσλοβακίας. Η αλλαγή φρουράς στην ηγεσία του κόμματος σήμανε και την έναρξη της «Άνοιξης της Πράγας».

Ήδη, από το φθινόπωρο του προηγούμενου έτους, οι εντάσεις στο εσωτερικό του ΚΚ ήταν εμφανείς. Βασικοί πόλοι της εσωκομματικής διαμάχης ήταν ο ηγέτης του κόμματος, από το 1953, και πρόεδρος της χώρας από το 1957, Αντόνιν Νοβότνι, και ο γραμματέας του σλοβακικού τμήματος του ΚΚ, Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Στον Νοβότνι επέρριπταν την ευθύνη για τη γενικευμένη δυσαρέσκεια που επικρατούσε στην τσεχοσλοβακική κοινωνία, ιδιαίτερα στη νεολαία, κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του ’60.  

Στην απομάκρυνση του Νόβοτνι συνέβαλε επίσης τόσο η αλαζονική στάση του ίδιου έναντι των Σλοβάκων όσο και η λανθασμένη επιλογή του κατά τη διάρκεια διεκδίκησης της σοβιετικής ηγεσίας από τους Λεονίντ Μπρέζνιεφ και Αλεξέι Κοσίγκιν, καθώς ο Νoβότνι είχε επιλέξει να υποστηρίξει τον ηττημένο Κοσίγκιν.

Ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ, ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης

Η πρώτη φάση της εσωκομματικής πάλης στην Τσεχοσλοβακία έληξε τον Μάρτιο του 1968 με την οριστική επικράτηση των ρεφορμιστών και την απομάκρυνση του Νοβότνι από τον θώκο του προέδρου της χώρας, αξίωμα στο οποίο εξελέγη ο δημοφιλής στρατηγός Λούντβικ Σβόμποντα. Κεντρικό ζήτημα της διαμάχης ήταν οι δημόσιες εκκλήσεις των διανοούμενων για φιλελευθεροποίηση και η συζήτηση για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις εν όψει του προσεχούς κομματικού συνεδρίου.

Στις 30 Οκτωβρίου 1967 καταγράφηκε η βίαιη διάλυση μαζικής διαδήλωσης φοιτητών στο κέντρο της πόλης από αστυνομικές δυνάμεις, ενέργεια που πυροδότησε ακόμα περισσότερο την αντιπαράθεση. Η εκλογή του Ντούμπτσεκ στην ηγεσία του κόμματος δεν κατάργησε την εξουσία του Νοβότνι, ο οποίος διατήρησε την προεδρία της χώρας, τον έλεγχο του στρατού αλλά, και ανθρώπους της εμπιστοσύνης του σε κρίσιμες θέσεις της κυβέρνησης.

Στις 5 Μαρτίου, η ηγεσία του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας υπό τον Ντούπτσεκ υιοθέτησε ένα μεταρρυθμιστικό «Σχέδιο Δράσης» με το οποίο χαλάρωσαν τα μέτρα λογοκρισίας, αποκαταστάθηκαν τα κομματικά στελέχη που είχαν υποστεί διωγμούς τη δεκαετία του ’50, υιοθετήθηκαν ορισμένα μέτρα εκδημοκρατισμού της κοινωνίας, καθώς και οικονομικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες αποσκοπούσαν στην ενίσχυση της παραγωγής κυρίως καταναλωτικών προϊόντων.

Παράλληλα, δρομολογήθηκε η πορεία ομοσπονδιοποίησης της Τσεχοσλοβακίας σε δύο ισότιμες δημοκρατίες: την Τσεχική και τη Σλοβακική. Η ανακοίνωση αυτών των μεταρρυθμίσεων αγκαλιάστηκε από την πλειονότητα των Τσεχοσλοβάκων πολιτών. 

Για πρώτη φορά μετά το 1946, χρονιά κατά την οποία η πλειοψηφία των Τσεχοσλοβάκων έδωσε την πρωτιά στις εκλογές στους κομμουνιστές, τα κομματικά στελέχη έχαιραν και πάλι ευρείας λαϊκής υποστήριξης, καθώς επίσης αυξήθηκε κατακόρυφα το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για τις πολιτικές εξελίξεις και η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. ανακοίνωσε τη χαλάρωση της λογοκρισίας στα μέσα ενημέρωσης. Παράλληλα, απομακρύνθηκε ο σκληροπυρηνικός Γίρι Χέντριχ από το κρίσιμο πόστο του υπεύθυνου ιδεολογίας του κόμματος και αντικαταστάθηκε από τον  φιλελεύθερο Γιόσεφ Σπάσεκ. Ακόμη έγιναν κομβικές αλλαγές στη μυστική αστυνομία αποπέμποντας ανθρώπους του Νοβότνι.

Στις 22 του μηνός, έχοντας χάσει τον έλεγχο του στρατού, της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών, ο Νοβότνι υπέβαλλε την παραίτησή του από το προεδρικό αξίωμα.

Για να καθησυχάσει τους Σοβιετικούς, την ίδια μέρα, ο Ντούμπτσεκ έδωσε στη δημοσιότητα απόφαση του Πολιτικού Γραφείου, σύμφωνα με την οποία «η διαδικασία της ανανέωσης της κοινωνίας δεν καθορίζεται από ορισμένες ακραίες τάσεις και αποκλίσεις, ούτε από τοπικές πρωτοβουλίες που επιχειρούν να δώσουν βήμα σε αντισοσιαλιστικές απόψεις. Το κόμμα δεν θα πέσει στην παγίδα να νομιμοποιήσει αυτές τις τάσεις που κρύβονται πίσω από το μανδύα της δημοκρατίας». Θεωρώντας ότι έχει εξασφαλίσει τα νώτα του, ο Ντούμπτσεκ συνέχισε τον δρόμο που είχε χαράξει στις αρχές του έτους.

Τσεχοσλοβάκος βάζει το στήθος του μπροστά από το σοβιετικό άρμα. 
 

Στις 9 Απριλίου 1968, δημοσιεύθηκε «Ο Τσεχοσλοβακικός δρόμος προς το σοσιαλισμό», το 24.000 λέξεων μανιφέστο του ΚΚ της χώρας. Το σχέδιο προγράμματος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, δραστικό περιορισμό των δυνάμεων καταστολής και της δράσης των μυστικών υπηρεσιών, κατάργηση της προληπτικής λογοκρισίας, συνταγματική κατοχύρωση της ελευθερίας συγκέντρωσης, κίνησης και συνεταιρισμού, αποκέντρωση της οικονομίας και θέσπιση νέας εκλογικής νομοθεσίας για την ενίσχυση του πολιτικού πλουραλισμού.

Στις 27 Ιουνίου, οι μεταρρυθμιστές δημοσιεύουν το «Μανιφέστο των 2.000 λέξεων», ζητώντας απόθεμα του εκδημοκρατισμού, επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και καλούν το λαό να πάρει στα χέρια του την αλλαγή. Η διακήρυξη υπογράφεται από 70 προσωπικότητες της χώρας, μεταξύ των οποίων ο συγγραφέας Λούντβικ Βατσούλικ και ο θρυλικός δρομέας και χρυσός Ολυμπιονίκης Εμίλ Ζάτοπεκ.

Αναταραχή στα Κ.Κ. Ανατολικής Ευρώπης

20ή Αυγούστου 1968, Πράγα. Διαδηλωτές ανάμεσα στα σοβιετικά τανκς.

Μολονότι η ρεφορμιστική ηγεσία των Τσεχοσλοβάκων κομμουνιστών δεν αμφισβήτησε τη συνταγματικά κατοχυρωμένη πρωτοκαθεδρία του Κομμουνιστικού Κόμματος, ούτε τη συμμετοχή της χώρας στο σοβιετικό σύστημα (Σύμφωνο Βαρσοβίας, ΚΟΜΕΚΟΝ), οι εξελίξεις στη χώρα προκάλεσαν αρχικά ανησυχία κυρίως στις σκληροπυρηνικές ηγεσίες των περιφερειακών χωρών, όπως της Ανατολικής Γερμανίας και της Πολωνίας. Ακολούθησαν συστάσεις φρονηματισμού όσο και έμμεσες απειλές προς την τσεχοσλοβακική ηγεσία να περιορίσει το εύρος των μεταρρυθμίσεων προκειμένου να μη χάσει τον έλεγχο της κατάστασης. Από τον Ιούνιο, όμως, οι εξελίξεις ξεπέρασαν και τους πλέον φιλόδοξους στόχους της ρεφορμιστικής πτέρυγας των Τσεχοσλοβάκων κομμουνιστών, καθώς αυξανόταν η πίεση της κοινής γνώμης για επίσπευση της διαδικασίας εκδημοκρατισμού. Εμφανίστηκαν οι πρώτες οργανωμένες ομάδες αντιφρονούντων (ΚΑΝ, Κ231), ενώ στα τέλη Ιουνίου δημοσιεύθηκε η έκκληση «Δύο χιλιάδες λέξεις» την οποία συνέταξαν στελέχη της Τσεχοσλοβακικής Ακαδημίας Επιστημών και την υποστήριξαν επιφανείς διανοούμενοι και συγγραφείς. Με το σύντομο αυτό «μανιφέστο» ασκούνταν κριτική στη συντηρητική πτέρυγα του Κόμματος, η οποία επιχειρούσε να καθυστερήσει ή να αναστρέψει την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.

Την ίδια περίοδο, στη μεθοριακή πόλη Τσιέρνα ναντ Τίσοου, στα σύνορα Τσεχοσλοβακίας – ΕΣΣΔ, πραγματοποιήθηκε διμερής συνάντηση της σοβιετικής και της τσεχοσλοβακικής κομματικής ηγεσίας. Κατά τη διάρκειά της, ο Ντούμπτσεκ και οι Τσεχοσλοβάκοι ρεφορμιστές καταδίκασαν το μανιφέστο των «Δύο χιλιάδων λέξεων», ενώ παρείχαν πρόσθετες διαβεβαιώσεις νομιμοφροσύνης στη Μόσχα. Υποσχέθηκαν επιπλέον ότι θα αναλάβουν δράση προκειμένου να ελέγξουν τη δραστηριότητα των «αντισοσιαλιστικών στοιχείων». Κατόπιν τούτων οι Σοβιετικοί ενέκριναν την αποχώρηση των στρατευμάτων τους, που εκείνη την περίοδο συμμετείχαν σε ασκήσεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας, οι οποίες διεξάγονταν στην Τσεχοσλοβακία. Ακόμη, επικύρωσαν την πρόθεση της τσεχοσλοβακικής ηγεσίας να συγκαλέσει κομματικό συνέδριο στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Για τη «συμμόρφωση» της απείθαρχης τσεχοσλοβακικής ηγεσίας συγκλήθηκε στις 3 Αυγούστου στην Μπρατισλάβα νέα συνάντηση, στην οποία αυτή τη φορά συμμετείχαν και οι άλλοι τέσσερις «σκληροί» σύμμαχοι των Σοβιετικών, δηλαδή Ανατολικογερμανοί, Βούλγαροι, Πολωνοί και Ούγγροι. Στη σύσκεψη αυτή διαμορφώθηκε το γνωστό «Δόγμα Μπρέζνιεφ», το οποίο απέρριπτε κατηγορηματικά την υιοθέτηση από τις χώρες – δορυφόρους της Μόσχας διαφορετικού μοντέλου οικοδόμησης του σοσιαλισμού ή οποιαδήποτε άλλη ιδεολογική απόκλιση από το επιβεβλημένο σοβιετικό μοντέλο. Όπως αναφερόταν χαρακτηριστικά, «εάν σε κάποια σοσιαλιστική χώρα εμφανιστεί πρόβλημα, αυτό αποτελεί πρόβλημα όλου του Ανατολικού Μπλοκ».

Διαδηλωτές έχουν ανέβη σε τανκ σε κεντρικό δρόμο της Πράγας

Η τσεχοσλοβακική ηγεσία, κατά τις εκτιμήσεις των σκληροπυρηνικών της Μόσχας και των άλλων δορυφόρων, δεν κινήθηκε τόσο δραστήρια όσο αναμενόταν για την αποκατάσταση της πρότερης τάξης. Όταν ο «Σάσα» (Ντούμπτσεκ) δεν εισάκουσε με την αρμόζουσα προθυμία τις τελευταίες παραινέσεις που του απηύθυνε ο ίδιος Μπρέζνιεφ στις 13 Αυγούστου του ’68, ο κύβος πλέον είχε ριφθεί και τα σχέδια για εισβολή στην Τσεχοσλοβακία τέθηκαν σε εφαρμογή.

 

                   Αντίδραση των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας

Ήδη, από τα τέλη Μαρτίου, με πρωτοβουλία του Κρεμλίνου, ξεκίνησε σειρά διμερών και πολυμερών επαφών μεταξύ των χωρών του ανατολικού μπλοκ, με σκοπό να περιορίσουν τη διάδοση του τσεχοσλοβακικού «ιού», αλλά και να πείσουν τη Πράγα να συνετιστεί. Παρά τις καθησυχαστικές διπλωματικές επαφές, τα «αδελφά κόμματα» ασκούν πλέον ανοιχτή κριτική στην πορεία του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας.

Ο Κουρτ Χάγκερ, ηγέτης του κυβερνώντος Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, δήλωσε ότι η εξωτερική πολιτική της Τσεχοσλοβακίας «χύνει νερό στο μύλο των ρεβανσιστών της Βόννης». Οι εφημερίδες κάνουν λόγο για «ουδετερόφιλες, αντισοβιετικές τάσεις που αναπτύσσονται στην Τσεχοσλοβακία». Στις 9 Μαΐου, γίνεται μεταφορά σοβιετικών στρατευμάτων από την Πολωνία και τη Λ. Δ. της Γερμανίας προς τα τσεχοσλοβακικά σύνορα, με το πρόσχημα έκτακτων ασκήσεων στο πλαίσιο του συμφώνου της Βαρσοβίας, ενισχύοντας τον φόβο εισβολής των ρωσικών τανκς στην Πράγα.

Στα μέσα Ιουλίου πραγματοποιήθηκε στη Βαρσοβία σύσκεψη κορυφής των μελών του ανατολικού μπλοκ, χωρίς τη συμμετοχή της Τσεχοσλοβακίας. Στο τελικό ανακοινωθέν εκφράζεται «η βαθιά ανησυχία για τις εξελίξεις στη Σοσιαλιστική δημοκρατία της Τσεχοσλοβακίας». Η Μόσχα απαίτησε τη λήψη άμεσων μέτρων «για την εξουδετέρωση της δεξιάς πτέρυγας στην Τσεχοσλοβακία», την επαναφορά του ελέγχου των μέσων ενημέρωσης από το Κ.Κ., τη διαγραφή των μελών που παρεκκλίνουν από τη γραμμή του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού». Το ραδιοτηλεοπτικό μήνυμα του Ντούμπτσεκ, με το οποίο απευθυνόμενος προς το λαό του, ξεκαθάριζε ότι «δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής στην προ Ιανουαρίου κατάσταση», εξόργισε το Κρεμλίνο. Το βράδυ της 20ής Αυγούστου, η Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ. Σοβιετικής Ένωσης συνήλθε σε έκτακτη συνεδρίαση, λαμβάνοντας την απόφαση εισβολής στην Πράγα.

Τα σοβιετικά τακνς εισβάλλουν στην Πράγα υπό το βλέμμα των Λένιν, Μαρξ και Ένγκελς 

Στις 22:00, στους δρόμους της Πράγας και των άλλων πόλεων της Τσεχίας και της Σλοβακίας εμφανίστηκαν 4.600 τανκς και συνολικά 160.000 στρατιώτες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, οι οποίοι χωρίς να συναντήσουν αντίσταση έθεσαν υπό τον έλεγχό τους όλα τα νευραλγικά σημεία της χώρας. 

Από την πρώτη στιγμή στελέχη της KGB συνέλαβαν τους πρωταγωνιστές της Άνοιξης της Πράγας, ενώ κατέστειλαν βίαια τις μαζικές διαδηλώσεις που προκάλεσε η επέμβασή τους. Τα θύματα της εισβολής ανέρχονται σε 120, στο σύνολό τους άοπλοι πολίτες. Σύμφωνα με ανακοίνωση του σοβιετικού πρακτορείου ΤΑΣΣ, «βρίσκεται σε εξέλιξη αδελφική βοήθεια στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας προς το λαό της Τσεχοσλοβακίας για να σταματήσει η πορεία της αντεπανάστασης που απειλούσε τις ιστορικές κατακτήσεις της»!!!

Οι δρόμοι της πόλης φλέγονται. Χιλιάδες πολίτες διαδήλωναν και αντιστέκονταν στην εισβολή πετώντας πέτρες κατά των εισβολέων. Στους στρατιώτες δόθηκε εντολή να πυροβολούν κατά του πλήθους. Εκατοντάδες τραυματίες, αρκετοί άνθρωποι νεκροί. Μετά το ξημέρωμα, οι συγκεντρώσεις, οι πορείες και οι διαμαρτυρίες μεταφέρθηκαν στην, ιστορική πλέον, πλατεία Βενσεσλάς. Η Εθνοσυνέλευση της Τσεχοσλοβακίας καταδίκασε ομόφωνα την εισβολή και απαίτησε την απελευθέρωση των ηγετών που είχαν συλληφθεί.

Τσεχοσλοβάκοι διαδηλωτές τοποθετούν αυτοκίνητο για να εμποδίσουν τα τανκς.

Την επόμενη ημέρα, 1.094 εκλεγμένοι αντιπρόσωποι για το συνέδριο του κόμματος που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί το Σεπτέμβριο κάλεσαν σε γενική απεργία, η οποία έχει ήδη πραγματοποιηθεί με επιτυχία το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. Στις 27 Αυγούστου, συναντήθηκαν στην Μόσχα οι δύο αντιπροσωπείες: Οι Ντούμπτσεκ και Μπρέζνιεφ κατέληξαν σε «συμβιβασμό», που προέβλεπε τη σταδιακή απομάκρυνση των δυνάμεων κατοχής, σε συνδυασμό με την «ομαλοποίηση» της κατάστασης, με την υπόσχεση της μη ανάμειξης στην εσωτερική πολιτική ζωή της Τσεχοσλοβακίας.

Η τάξη αποκαταστάθηκε. Ο Ντούμπτσεκ παρέμεινε γραμματέας του κόμματος, αλλά η λογοκρισία στον Τύπο επέστρεψε. Ο Γκουστάβ Χούζακ, ο οποίος είχε πάρει το μέρος των εισβολέων, εκλέγεται γραμματέας του Κ.Κ. Σλοβακίας ενώ φιλελεύθερα στελέχη αντικαταστάθηκαν από σκληροπυρηνικά.

Η σοβιετική ηγεσία επιχείρησε να εγκαταστήσει στην Πράγα μια «εργατο-αγροτική κυβέρνηση» αποτελούμενη από στελέχη των σκληροπυρηνικών Τσεχοσλοβάκων. Η έλλειψη όμως οποιουδήποτε λαϊκού ερείσματος οδήγησε τους Σοβιετικούς να ακυρώσουν το εγχείρημα. Στη συνέχεια, με απόφαση του Κρεμλίνου, ο Ντούμπτσεκ και τα κορυφαία στελέχη του τσεχοσλοβακικού Κομμουνιστικού Κόμματος οδηγήθηκαν αεροπορικώς στη Μόσχα προκειμένου, έπειτα από έναν μαραθώνιο ασφυκτικών πιέσεων, να αποδεχτούν ως τετελεσμένο γεγονός την εισβολή και την «προσωρινή διαμονή» των σοβιετικών στρατευμάτων στη χώρα, η οποία τελικά διήρκεσε μέχρι το τέλος του 1989.

Η εφημερίδα "Τα Νέα" με κεντρικό θέμα την εισβολή την Πράγα

 

Μετά την εισβολή των Σοβιετικών άρχισε η σταδιακή αλλά συστηματική αποδόμηση της Ανοιξης της Πράγας και των πρωταγωνιστών της. Από το τσεχοσλοβακικό Κομμουνιστικό Κόμμα διαγράφηκαν ή αποχώρησαν περίπου μισό εκατομμύριο μέλη (!!!), τα οποία αρνήθηκαν να επικυρώσουν τη νέα κομματική γραμμή. Στα ΜΜΕ δημοσιεύονταν χιλιάδες δηλώσεις μετανοίας «παρασυρμένων» από τους ρεφορμιστές.

Την 1^η Σεπτεμβρίου, ο Ντούμπτσεκ δήλωσε ότι «το κόμμα δεν έπαιρνε πάντα σε ικανοποιητικό βαθμό υπόψη τα στρατηγικά και γενικά συμφέροντα της ΕΣΣΔ και των άλλων μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας σε ό, τι αφορά το ρυθμό και τη μορφή της πολιτικής μας εξέλιξης», σηματοδοτώντας έτσι το τέλος της «Άνοιξης της Πράγας».

Τη θέση των ιδεολόγων, που αποχώρησαν από το Κόμμα και τον κρατικό μηχανισμό, σύντομα κατέλαβαν οι ανανήψαντες ή νέα μέλη. Στο εξής, η απόκτηση κομματικού βιβλιαρίου έγινε συνώνυμο μιας επιτυχημένης επαγγελματικής καριέρας. Ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, αφού για κάποιο μικρό διάστημα υπηρέτησε ως πρέσβης στην Άγκυρα, καθαιρέθηκε από όλα τα αξιώματα και διορίστηκε υπάλληλος της… Υπηρεσίας Δασών σε κάποια απομακρυσμένη περιοχή της Σλοβακίας. 

Παρόμοια ή πολύ χειρότερη τύχη επιφυλάχθηκε στους υπόλοιπους πρωταγωνιστές της Άνοιξης της Πράγας, όπως και στα εκατοντάδες χιλιάδες κομματικά μέλη τα οποία αρνήθηκαν να συνεργαστούν με το νέο καθεστώς της «ομαλοποίησης» που επέβαλε ο Γκούσταβ Χούσακ, ο νέος «άνθρωπος» των Σοβιετικών. Πάνω από 300.000 Τσεχοσλοβάκοι, στην πλειονότητά τους επιστήμονες και διανοούμενοι, εγκατέλειψαν τη χώρα αναζητώντας πολιτικό άσυλο σε χώρες της Δύσης. Μεταξύ αυτών και ο γνωστός συγγραφέας Μίλαν Κούντερα, ο οποίος αργότερα κατέγραψε με μυθιστορηματικό τρόπο το χρονικό της εισβολής, στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι».

 

                                   Διασπάσεις  στα Κ.Κ. της Δύσης

 

Η βίαιη καταστολή της Άνοιξης της Πράγας επέφερε, μεταξύ άλλων, έντονες αντιδράσεις και διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό των κομμουνιστικών κομμάτων, ιδιαιτέρως αυτών της Δύσης.

Μετά την εισβολή στην Πράγα, τα Κ.Κ. της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας αυτονομήθηκαν μερικώς από την κηδεμονία της Μόσχας, δημιουργώντας το ιδεολογικό ρεύμα του «ευρωκομμουνισμού». Με αυτό συντάχθηκε και το ελληνικό ΚΚΕ Εσωτερικού, το οποίο προέκυψε λίγο μετά τη διάσπαση της ηγεσίας του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της λεγόμενης 12^ης  Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής, η οποία έλαβε χώρα στη Βουδαπέστη τον Φεβρουάριο του 1968.

Σοσιαλισμό ναι, κατοχή όχι! Έγραφε η αφίσα που κυκλοφόρησε μετά την εισβολή στην Πράγα.

Τα γεγονότα της Άνοιξης της Πράγας επισφράγισαν ουσιαστικά τη νέα διάσπαση τόσο μεταξύ των μελών του ΚΚΕ όσο και ανάμεσα στις κοινότητες των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων. Στην προσφυγική κοινότητα της Τσεχοσλοβακίας επικράτησε, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες, η γραμμή του «Εσωτερικού» και γι’ αυτό πολλά μέλη της υπέστησαν διώξεις και διακρίσεις παρόμοιες με αυτές που δοκίμαζαν οι Τσεχοσλοβάκοι διαφωνούντες.

Συμβολικό τέλος στην Άνοιξη της Πράγας έθεσε με τον θάνατό του ο 21χρονος φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής Γιαν Πάλαχ, ο οποίος εμπνεόμενος από το παράδειγμα των βουδιστών μοναχών που αυτοπυρπολούνταν στο μακρινό Βιετνάμ, αποφάσισε να θέσει τέλος στη ζωή του με τον ίδιο τραγικό τρόπο. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισβολή των Σοβιετικών αυτοπυρπολήθηκε στις 16 Ιανουαρίου του 1969. Υπέκυψε στα τραύματά του τρεις μέρες αργότερα.

Χρίστος Κ. Κοτσωνής 

Πηγές: Εφημερίδα Καθημερινή, sansimera.gr, el.wikipedia.org/