Του Χρήστου Ηλιόπουλου*
Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, εάν κάποιος έχει τραπεζική κατάθεση σε ελληνική τράπεζα και δεν κινήσει τον λογαριασμό του για είκοσι χρόνια, η τράπεζα κλείνει τον λογαριασμό και αποδίδει το υπόλοιπο του λογαριασμού στο δημόσιο.
Ο νόμος αυτός εκρίθη ότι αντίκειται στο διεθνές δίκαιο, σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που εδρεύει στο Στρασβούργο της Γαλλίας. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος στην προστασία της περιουσίας, διότι οι ελληνικές αρχές απέτυχαν στην υποχρέωσή τους να προστατεύσουν την περιουσία του καταθέτη, μη υποχρεώνοντας την τράπεζα να ειδοποιήσει εγκαίρως τον πελάτη της, για τον κίνδυνο κατάσχεσης των χρημάτων του σε λογαριασμό που είχε παραμείνει αδρανής για περισσότερο από είκοσι χρόνια.
Ο ελληνικός νόμος, που κρίνεται ότι παραβιάζει το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι το Ν.Δ. 1195/1942, που προβλέπει ότι «καταθέσεις εις μετρητά ... και τόκοι αυτών παρ' ημεδαπαίς τραπέζαις., υφ' οιονδήποτε τύπον συσταθείσαι, περιέρχονται οριστικώς εις το Ελληνικόν Δημόσιον, εφόσον αι καταθέσεις επί 20ετίαν αφ' ής απέβησαν διαθέσιμοι υπέρ των δικαιούχων, οι δε τόκοι επί 5ετίαν αφ' ης κατέστησαν απαιτητοί δεν εζητήθησαν υπό των δικαιούχων ή δεν απετέλεσαν κατόπιν ειδικής αιτήσεως τούτων αντικείμενον πράξεώς τινός, συνεπαγούσης μεταβολήν του σχετικού λογαριασμού».
Ο Άρειος Πάγος είχε επί του θέματος επανειλημμένως αποφανθεί ότι ο νόμος αυτός είναι συνταγματικός, ότι δεν παραβιάζει το άρθρο 17 του Συντάγματος που προστατεύει την ιδιωτική περιουσία, ούτε και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και τα πρόσθετα Πρωτόκολλά της.
Η νομολογία στην Ελλάδα ήταν σταθερή ότι η 20ετής παραγραφή των αξιώσεων των καταθετών διακόπτεται με κάθε νέα κατάθεση στο λογαριασμό ή με κάθε ανάληψη από το λογαριασμό ή με κάθε ειδική αίτηση των καταθετών προς την τράπεζα για πράξη της που να επισύρει μεταβολή του λογαριασμού, όπως μεταφορά χρηματικών κονδυλίων από το λογαριασμό σε άλλο λογαριασμό των καταθέτων ή τρίτων, όχι όμως και με τη γέννηση των τόκων της καταθέσεως, έστω και τρεπόμενων σε κεφάλαιο. Ο Άρειος Πάγος έχει κρίνει ότι σε περίπτωση που παραγραφεί η κύρια αξίωση των καταθετών, δηλαδή εκείνη της εισπράξεως του κεφαλαίου, συμπαραγράφεται και η παρεπόμενη αξίωση προς είσπραξη των τόκων.
Τώρα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με την απόφασή του ανατρέπει ουσιαστικώς τις αποφάσεις του Αρείου Πάγου και δικαιώνει Έλληνα καταθέτη, του οποίου η κατάθεση είχε κατασχεθεί από την τράπεζα και αποδοθεί στο ελληνικό κράτος λόγω 20ετούς αδρανείας, λέγοντας ότι ο ελληνικός νόμος παραβιάζει το δικαίωμα που κάθε άνθρωπος έχει στην προστασία της περιουσίας τους.
Όταν δε λέμε περιουσία, εννοούμε όχι μόνο τα εμπράγματα δικαιώματα, δηλ. ακίνητα, που προστατεύονται από την δήμευση και μόνο με αιτιολογημένη απαλλοτρίωση μπορούν να αφαιρεθούν από τον πολίτη. Περιουσία είναι και οι πάσης φύσεως αξιώσεις κάθε ανθρώπου έναντι τρίτου, όπως οι ενοχικές αξιώσεις, δηλαδή όταν κάποιος άλλος σου οφείλει χρήματα. Εν προκειμένω, με την κατάθεση χρημάτων σε τραπεζικό λογαριασμό, έχεις πάντοτε το δικαίωμα να ζητήσεις τα χρήματα αυτά και η τράπεζα έχει υποχρέωση να σου τα αποδώσει.
Ο ελληνικός νόμος του 1942, που λέει ότι το κράτος κατάσχει αδρανείς επί εικοσαετία λογαριασμούς, κρίνεται πλέον ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και θα πρέπει η Ελλάδα να μεριμνήσει για τον εκσυγχρονισμό και την προσαρμογή του στις επιταγές των διεθνών δικαστηρίων που εφαρμόζουν και ερμηνεύουν το διεθνές δίκαιο σύμφωνα με τις τάσεις που επικρατούν στον σύγχρονο πολιτισμένο κόσμο της ελεύθερης οικονομίας και της προστασίας των ατομικών ελευθεριών.
*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι
Δικηγόρος παρʼ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου