ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΝΗ: Μανιάτικη «κορώνα» μου

 Tόπος αγέραστος, εμβληματικός, πετροσπαρμένος. Η Μάνη είναι από μόνη της ένα ξεχωριστό κεφάλαιο σε ό,τι λέμε «παράδοση», δεν αντιγράφεται και δεν αντιγράφει· και η Δυτική Μάνη φανερώνει την ιδιοσυγκρασία της, μέσα από τις πόλεις και τους πύργους της. 

Πανοραμική άποψη της Καρδαμύλης, πρωτεύουσα της Δυτικής Μάνης.

•  Eίναι πρόκληση να μιλήσεις για τη Μάνη χωρίς να σε παρασύρουν τα κλισέ και οι επαναλήψεις. Το τοπίο από μόνο του σε υποβάλλει, σε προετοιμάζει για το τι θα συναντήσεις εδώ, για το πώς πρέπει να φερθείς και τι να περιμένεις. Οι πέτρινοι πύργοι που στολίζουν το μανιάτικο τοπίο είναι σιωπηλοί μάρτυρες μιας εποχής σκληρής, που μπορεί να πέρασε, μα άφησε βαθιά τα σημάδια της στην ψυχοσύνθεση των ανθρώπων.

Περήφανοι μα και φιλόξενοι, οι Μανιάτες θα σε καλωσορίσουν, θα σε κερδίσουν με τον ευθύ χαρακτήρα τους, θα σε πάρουν από το χέρι να σου δείξουν τις ομορφιές του τόπου τους. Αν σε αποκαλέσουν δε και «κορώνα μου», πάει να πει πως σε συμπάθησαν κιόλας!

Ο δήμος της Δυτικής Μάνης καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της λεγόμενης Εξω Μάνης, που χωρίζεται από τη λακωνική Μέσα Μάνη με την οροσειρά του Ταϋγέτου. Με πρωτεύουσα την Καρδαμύλη, η Δυτική είναι η πιο «ήπια» εκδοχή της Μάνης, με αρκετά ανεπτυγμένους τουριστικά παραθαλάσσιους οικισμούς, που προσφέρουν πολλές επιλογές διαμονής, φαγητού, διασκέδασης και δραστηριοτήτων. Αλλά και με παραλίες για όλα τα γούστα, με άμμο, με βότσαλο, με χαλίκι, όπως εσύ τη θέλεις.

Η καλύτερη αφετηρία για την περιήγηση στη Δυτική Μάνη δεν μπορεί παρά να είναι η πρωτεύουσά της, η γραφική Καρδαμύλη. Χτισμένη στην άκρη του Μεσσηνιακού Κόλπου, αρχίζει να διεκδικεί δυναμικά το δικό της μερίδιο στην προτίμηση των επισκεπτών. Με τις εντυπωσιακές πετρόκτιστες κατοικίες της, το λιμανάκι της, τα λιθόστρωτα καλντερίμια της, το πράσινο που την αγκαλιάζει απλόχερα, τις παραλίες της που η μια συναγωνίζεται την άλλη για το ποια θα έχει την... αποκλειστικότητα στις βουτιές σου, και ασφαλώς την παραδοσιακή της αρχιτεκτονική που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.

Στην Παλιά Καρδαμύλη θα δεις ό,τι έχει απομείνει από τα ενετικά τείχη που κάποτε ασφάλιζαν την πόλη, καθώς και τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνος με το εντυπωσιακό καμπαναριό. Ξεκίνα μια βόλτα στα στενάκια της πόλης και φρόντισε να... ξεχάσεις το ρολόι σου πίσω στο δωμάτιο. Τι να το κάνεις, άλλωστε, αυτό που εδώ έχει σημασία δεν είναι να τα προλάβεις όλα, αλλά να τα χορτάσεις όλα! Οι ακτές στα Ριτσά, τη Χαλικιά, το Νέο Προάστιο και το Καλαμίτσι, με το σπίτι του παγκοσμίου φήμης συγγραφέα Πάτρικ Λι Φέρμορ, φιγουράρουν ανάμεσα στις καλύτερες παραλίες της Μεσσηνίας. Από την Καρδαμύλη, ωστόσο, θα ξεκινήσεις και για μια σειρά από κοντινές εξορμήσεις σε τοποθεσίες που θα σε μαγέψουν! Θα περιπλανηθείς στην ύπαιθρο μετρώντας πύργους και βυζαντινές εκκλησιές, θα επισκεφτείς οπωσδήποτε το φαράγγι του Ριντόμου και το πολλών χλμ. φαράγγι του Βυρού -εντάξει, δεν είναι ανάγκη να το διασχίσεις ολόκληρο!-, ενώ δεν θα παραλείψεις να έρθεις και στη Στούπα, ένα ζωντανό θέρετρο που κάθε χρόνο συγκεντρώνει πιστούς φίλους από όλη την Ελλάδα - και όχι μόνο! Το παλιό ψαροχώρι, που κάποτε δεν μετρούσε πάνω από λίγες δεκάδες κατοίκους, είναι σήμερα αγαπημένο στέκι χάρη στα καλά του εστιατόρια και τις ταβέρνες αλλά και τα μπαράκια που δίνουν το σύνθημα της διασκέδασης στη Δυτική Μάνη.

Το γραφικό λιμανάκι της Στούπας, ένα ζωντανό θέρετρο με πιστούς φίλους.

Πολύ κοντά στη Στούπα βρίσκεται η τοποθεσία της Πραστοβάς. Δε σου θυμίζει κάτι; Κι όμως, εδώ ήταν που ήρθε κάποτε ένας μεγάλος συγγραφέας για να δουλέψει σε ένα τοπικό ανθρακωρυχείο, παρέα με έναν άνθρωπο που θα τον σημάδευε για πάντα, και μαζί με αυτόν και ολόκληρη την ελληνική λογοτεχνία.

Ο Νίκος Καζαντζάκης έφτασε στην Πραστοβά το 1916 και έμεινε για δύο χρόνια, πριν εγκαταλείψει τη δουλειά, σύμφωνα με τα αρχεία της εταιρείας, διότι «το κάρβουνο δεν ήταν καλής ποιότητας με αποτέλεσμα οι εργασίες να σταματήσουν μετά από «48 δεκαπενθημερίες». Ποιο ήταν το όνομα του φίλου του; Γιώργης Ζορμπάς.

Οι πετροφρουροί της Μάνης

Το μεγαλύτερο κομμάτι της ιστορίας της Μάνης έχει γραφτεί στους πύργους της, σε αυτούς τους πέτρινους βιγλάτορες της μανιάτικης γης που γαλούχησαν αναρίθμητες οικογένειες, έγιναν καταφύγια σε καιρούς «δικηωμού» αλλά και κάστρα άπαρτα όταν κάποτε ήρθαν οι ξένοι για να πατήσουν αυτή τη γη. Λιτοί, επιβλητικοί, οι πύργοι αυτοί είναι σήμερα το σήμα-κατατεθέν της Μάνης: πολλοί από αυτούς έχουν εγκαταλειφθεί εδώ και δεκαετίες, ενώ άλλοι ανακατασκευάστηκαν και σήμερα φιλοξενούν καλαίσθητους ξενώνες και ξενοδοχεία.

 

Μάρτυρες άλλων, περήφανων εποχών, είναι οι πέτρινοι πύργοι που υψώνονται διάσπαρτοι στη μεσσηνιακή γη.

Ενας από τους πιο γνωστούς στην περιοχή είναι ο Πύργος των Καπιτσίνων, στο χωριό Λαγκάδα. Πανύψηλος, υψώνεται σε πέντε ορόφους, με τις ντουφεκίστρες να στέκουν ακόμη ετοιμοπόλεμες, υπηρετώντας ακόμη τον οχυρωματικό χαρακτήρα αυτών των κτισμάτων. Στα τείχη του, όσο κι αν ψάξεις, δεν θα δεις περίπλοκα διακοσμητικά στοιχεία· δεν ήταν αυτός άλλωστε ο σκοπός του πύργου. Από το 1997 μάλιστα έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και προστατεύεται από το υπουργείο Πολιτισμού.

Στη Λαγκάδα θα δεις ακόμη τον πύργο Οικονομέα, άλλο ένα διατηρητέο ιστορικό μνημείο των μέσων του 18ου αι. Εξαιρετικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής, είναι μάρτυρας και των πολλαπλών πολεμικών συρράξεων που έγιναν εδώ, καθώς οι εξωτερικοί του τοίχοι είναι σχεδόν διάτρητοι από τις τρύπες που προκάλεσαν οι επιθέσεις.

Ενας πύργος με βαριά ιστορία πίσω του -και ποιος δεν έχει όμως;- είναι ο πύργος των Καπετανάκηδων στη Χαραυγή, που διαθέτει μάλιστα και προνομιακή θέα σε ολόκληρο τον Μεσσηνιακό Κόλπο.

Οι Καπετανάκηδες ήταν μία από τις πιο σημαντικές οικογένειες της Μάνης, πρωτοστάτες στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, όπου διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο. Υπήρξαν επίσης και πρωταγωνιστές σε μία από τις πιο γνωστές μανιάτικες βεντέτες με την «αντίπαλη» οικογένεια των Κουμουνδούρων, οπότε ο πύργος τους αποτέλεσε πολλές φορές ασφαλές καταφύγιο μέσα στον χαλασμό της έχθρας των δύο οικογενειών. Με τρεις ορόφους, αρκετούς αποθηκευτικούς και βοηθητικούς χώρους, ο πύργος περιλαμβάνει ακόμη και μια μικρή εκκλησία, αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία.

Ο πύργος του Κουμουνδούρου στον Κάμπο είναι ένα ακόμη δείγμα άψογης οχυρωματικής τέχνης. Εδώ γεννήθηκε και ο πολλάκις πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Κουμουνδούρος -θα δεις και την προτομή του εδώ-, ενώ σε παραπλήσιο χώρο βρίσκεται ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος του ομηρικού Μαχάονος, περίφημου γιατρού της αρχαιότητας -γιος του Ασκληπιού γαρ- που συμμετείχε και στον πόλεμο της Τροίας.

Η Μάνη είναι πάντα γεμάτη αποκαλύψεις
-Δημήτρης Γιαννημάρας

«Ο τόπος μας, η Δυτική Μάνη αποτελεί μια ιστορική περιοχή της Πελοποννήσου, έναν τόπο μαγευτικό και ευλογημένο», τονίζει ο δήμαρχος Δυτικής Μάνης, κ. Δημήτρης Γιαννημάρας. «Ο Δήμος Δυτικής Μάνης, με έδρα την Καρδαμύλη, μαζί με τον όμορο δήμο Ανατολικής Μάνης, που υπάγεται στη Λακωνία, συγκροτούν την ανθρωπογεωγραφική ενότητα της Μάνης.

      Στόχος είναι η προβολή του τόπου, σημειώνει ο δήμαρχος, κ. Δημήτρης Γιαννημάρας

Οι γαλαζοπράσινες ακρογιαλιές, οι κατάξανθες αμμουδιές, ο περήφανος και πολυσυζητημένος Ταΰγετος, οι πέτρινοι πύργοι, τα σπάνια αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, οι αναρίθμητες -και με τεράστιο πολιτιστικό ενδιαφέρον- εκκλησίες, τα πέτρινα μονοπάτια και καλντερίμια, οι παλιοί νερόμυλοι, τα μοναδικά ήθη και έθιμα, η ιστορία και οι επιφανείς άνδρες της πολιτικής, των γραμμάτων και των τεχνών που έλκουν την καταγωγή τους από τις τοπικές κοινότητές της την εντάσσουν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πολιτιστικών τόπων και πόλων έλξης με ευρωπαϊκή και διεθνή εμβέλεια. Εμείς, ως νέα δημοτική αρχή, έχουμε θέσει ως στόχο τόσο την ευρύτερη προβολή του τόπου μας όσο και την επιστροφή των παιδιών μας στις ρίζες τους.

Η Μάνη, άλλωστε, δεν είναι ένας τόπος που μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι τον "ξέρει καλά": οι καινούργιες αποκαλύψεις που θα έχει σε κάθε νέα περιδιάβασή της, θα είναι εκείνες που θα τον διαψεύδουν συνεχώς...».

Στα ορεινά χωριά

Τα επίθετα περισσεύουν για να περιγράψεις τα χωριά της Δυτικής Μάνης. Λαγκάδα, Τσέρια, Μηλιά, Καστάνια, Πλάτσα, το Εξωχώρι, οι Γαϊτσες και τα Αλτομιρά- αλλά δεν είναι μόνο αυτά. 27 χωριά και 70 οικισμοί αποτελούν τη Δυτική Μάνη . Η Λαγκάδα με τους πύργους της, σωστό οχυρό για όποιον εποφθαλμιούσε τα μανιάτικα χώματα, αλλά και η Μηλιά, με τον επιβλητικό ναό της Μεταμόρφωσης και το μεγαλειώδες καμπαναριό, είναι δύο χωριά που θα αφιερώσεις αρκετό χρόνο για να ανακαλύψεις κάθε τους γωνιά. Δυο βήματα πέρα από τη Μηλιά θα βρεις και το μοναστήρι της Παναγιάς της Γιάτρισσας, τακτικό προσκύνημα για πολλούς πιστούς.

Ο οικισμός της Μηλιάς «σκαρφαλωμένος» στην πλαγιά του βουνού. 

Τα Τσέρια έχουν το μεγαλύτερο υψόμετρο από τα κατοικημένα χωριά της Δυτικής Μάνης, γι' αυτό και θα ακούσεις να τα αποκαλούν και «το μπαλκόνι του Λεύκτρου». Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του χωριού, πέρα από την τοποθεσία του, είναι και η ίδια του η διαρρύθμιση, με τους οικισμούς που το συναποτελούν να είναι χτισμένοι σε μια περίεργη κυκλική διάταξη, ασφαλώς για μεγαλύτερη προστασία.

Μην παραλείψεις να έρθεις και στην Καστάνια, ένα από τα καλύτερα οχυρωμένα χωριά, με τις πανύψηλες καρυδιές και τον πύργο Δουράκη, που κάποτε φιλοξένησε και τον ίδιο τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Κι αν είστε τυχεροί, σ' αυτή την περιήγηση στα χωριά της Δυτικής Μάνης, μπορεί να πετύχετε και τον Περικλή Μελιγκάκο, τον πλανόδιο γουρουνά από το Καρυοβούνι, που περιδιαβαίνει τα χωριά και προσφέρει επιτόπου ψητό γουρουνόπουλο, στήνοντας πολλές φορές από το πουθενά αυτοσχέδια γλέντια!

ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ:
Η Καρδαμύλη απέχει περίπου 275 χλμ. από την Αθήνα και 35 χλμ. από την Καλαμάτα. Θα έρθετε μέσω της Ε.Ο. Αθηνών-Κορίνθου-Τριπόλεως και έπειτα θα ακολουθήσετε τη διαδρομή Τρίπολης-Καλαμάτας. Από τη Καλαμάτα ακολουθήστε τη σήμανση προς Καρδαμύλη.

ΔΗΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ
Καρδαμύλη, Τ.Κ. 240 22, 27210 73265, Φαξ : 27210 64100,www.dimosdytikismanis.gr 

ΔΙΑΜΟΝΗ

ΚΑΡΔΑΜΥΛΗ

Δέκα ξεχωριστές κατοικίες μέσα σε έναν ελαιώνα, δίπλα στην παραλία των Ριτσών αποτελούν τις Ελιές (τηλ.: 27210 73140, www.elieshotel.gr ), μια γοητευτική πρόταση διαμονής όπου η κομψότητα συναγωνίζεται το εύρος των παροχών. Με εξαιρετική θέα στη θάλασσα, ο Νότος (τηλ.: 27210 73730,www.notoshotel.gr ) με 14 ανεξάρτητα διαμερίσματα καταφέρνει να δημιουργήσει ένα εντυπωσιακό σκηνικό γαλήνης και ομορφιάς. Δίπλα στη θάλασσα, σε ένα κτήμα με ελιές και κυπαρίσσια, θα βρείτε και το ξενοδοχείο Kalamitsi (τηλ.: 27210 73131, www.kalamitsi-hotel.gr ) με 45 ευρύχωρα δωμάτια για όλα τα γούστα. Σπουδαία θέα στην Καρδαμύλη διαθέτει το Vardia (τηλ.: 27210 73777, www.vardia-hotel.gr ) με τη μίνιμαλ διάθεση και τις απλές γραμμές, ενώ οι 4 παραδοσιακές κατοικίες του Κρυπία (τηλ.: 27210 97007, www.kripia.gr ) χαρίζουν γαλήνια και ρομαντική διαμονή.

ΣΤΟΥΠΑ

Η Villa Pelagia (τηλ. 27210 77425, www.villapelagia.gr ) αποτελείται στην ουσία από δύο ξεχωριστές βίλες για να διαλέξετε εσείς αυτή που σας ταιριάζει. Στον δρόμο προς το Νιοχώρι θα βρείτε και το Village Maniatiko (τηλ.: 27210 78005, www.village-maniatiko.gr ), μια «συλλογή» από μικρά πυργόσπιτα χτισμένα σε κήπους, με καλαίσθητους χώρους και αυθεντική μανιάτικη φιλοξενία.

ΦΑΓΗΤΟ

ΚΑΡΔΑΜΥΛΗ
Η ταβέρνα της Κυρίας Λέλας (τηλ.: 27210 73541) είναι must στην Καρδαμύλη, με τραπέζια κάτω από τις κληματαριές, καλοφτιαγμένα μαγειρευτά και εκλεκτό ψάρι. Δοκιμάστε οπωσδήποτε τον μουσακά της αλλά και το κοτόπουλο με δεντρολίβανο και δεν θα χάσετε! Επισκεφτείτε επίσης και το εστιατόριο στις Ελιές (τηλ.: 27210 73140, www.elieshotel.gr ) με πετυχημένα πιάτα σχάρας και χειροποίητα ορεκτικά, ενώ αν η όρεξή σας τραβάει χειροποίητο σουβλάκι, κατευθυνθείτε στο Καλαμάκι (τηλ.: 27210 73930).

ΣΤΟΥΠΑ
Φρέσκα ψάρια και θαλασσινά θα βρείτε στο Παλιό Μποστάνι (Παραλία Καλογριάς, τηλ.: 27210 78282) καθώς επίσης και πετυχημένη κακαβιά.

πηγή:www.ethnos.gr

Κείμενο: Γιάννης Μαντάς , Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας