ΠΟΙΟ «ΓΟΥΔΗ», ΠΟΙΟΥ ... «ΓΟΥΔΟΧΕΡΗ»; ΠΟΙΟ «ΓΟΥΔΗ», ΠΟΙΟΥ ... «ΓΟΥΔΟΧΕΡΗ»;

Του Αντωνίου Α. Αντωνάκου,

Καθηγητού – Κλασσικού Φιλολόγου Ιστορικού – Συγγραφέως

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά στην μετά το μονοτονικό εποχή, και μαζί με τις σκόπιμες καταργήσεις της γ΄ κλίσεως, της ιστορικής γραμματικής και της ιστορικής ορθογραφίας, άρχισε και μία σειρά δημιουργίας «νέων ορθογραφιών» ή νέων, ανυπάρκτων μέχρι τώρα, λέξεων, οι οποίες δεν απέδιδαν επ’ ακριβώς το νόημα. 

Έτσι ξαφνικά, λοιπόν, πριν λίγα χρόνια, μας προέκυψε και η λέξη ... «Γουδή»! Με «η»! Άλλαξαν πινακίδες και αυτός ο τόπος που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα ως σύμβολο αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας (Κίνημα στο Γουδί) ή τόπο απονομής τής Δικαιοσύνης και Νεμέσεως (π.χ. «χρειάζεται ένα Γουδί»), ξαφνικά το είδαν να γράφεται ως «Γουδή»!!! Και οι αδαείς άνοιξαν το στόμα και είπαν: «Α, οι ειδικοί απεκατέστησαν ένα ... λάθος»!... 

Παρέβλεψαν όμως όλοι τους την εξελικτική διαδικασία, την οποία ακολουθεί η για αιώνες η γλώσσα, η οποία έχει μια μοναδική ικανότητα προσαρμογής! Και εξηγώ αμέσως. Αν για παράδειγμα σας έλεγα ότι η Γαργαρέτα, η Βαρυμπό(μ)πη, ο Γέρακας, το Κουκάκι, το Περιστέρι και πλήθος άλλων τοπωνυμίων προέρχονται από τα ονόματα των ιδιοκτητών τους, τι θα λέγατε; Και όμως, έτσι είναι. Η ίδια η γλώσσα προσαρμόζει στην εξέλιξή της αυτά τα τοπωνύμια σε κανόνες, που η ίδια ελέγχει. Είναι γνωστές π.χ. εκφράσεις, όπως μένω «στου Μακρυγιάννη», «στου Γκύζη», «στου Χαριλάου»... Εδώ η γλώσσα έχει προσαρμόσει στην γενική κτητική την πρόθεση «εις», που δηλώνει τόπο και δημιουργεί τον τύπο «εις του = στου» (Μακρυγιάννη). Θα πρέπει να καταλάβουν όμως όλοι, «ειδικοί» τε και «αγνοούντες ευκολόπιστοι», ότι άλλο είναι η ιστορική προέλευση και άλλο η γλωσσική προσαρμογή που η ίδια η γλώσσα επέβαλλε στο πέρασμα των αιώνων. Ο σωστός γλωσσολόγος θα αναφέρει το πρώτο ως ιστορία αλλά θα στηρίξει το δεύτερο ως γλώσσα. Σαν τον χείμαρρο που ακολουθεί την ήδη δημιουργηθείσα πορεία.

Εκτός λοιπόν από τον τοπωνυμικό τύπο «στου (Μακρυγιάννη)», υπάρχουν και άλλοι, όλοι προερχόμενοι από ονόματα ιδιοκτητών. Τα τοπωνύμια όμως αυτά σε πλείστες άλλες περιπτώσεις μετατρέπονται από την ίδια την γλώσσα αποκλειστικά είτε σε αρσενικά, είτε σε θηλυκά είτε σε ουδέτερα! Ας εξετάσουμε λοιπόν κάποια από αυτά, με οδηγό το εξαίρετο βιβλίο του Κώστα Μπίρη με τίτλο «Αι Τοπωνυμίαι της Πόλεως και των Περιχώρων των Αθηνών» (Αθήναι 1971), ο οποίος χρησιμοποιεί με την σειρά του τα βιβλία αναφοράς τού Καμπούρογλου, τον Κώδικα «Π. Πούλου», τον «Χάρτη των Αθηνών» του Κάουπερτ, πανεπιστημιακούς όπως ο Κ. Άμαντος και πολλούς άλλους σημαντικούς ερευνητές, ανά περιοχή, των Αθηνών. 

Για παράδειγμα η «Γαργαρέτα», αποτελεί παλαιά τοπωνυμία, προκύψασα από κτήματα της αθηναϊκής οικογενείας του Γαρ¬γαρέτα. Το ίδιο και η «Βαρυμπό(μ)πη», η οποία είναι τοπωνυμία περιοχής της μεσημβρινής πλαγιάς της Πάρνηθος, προκύψασα από κτήματα της παλαιάς αθηναϊκής οικογενείας Βαρυμπόπη, «ανηκούσης κατά πάσαν πιθανότητα εις την τάξιν των Αρβανιτών Στρατιωτών, οίτινες επώκισαν εις τας παρυφάς τού λεκανοπεδίου των Αθηνών, κατά τον 14ον αιώνα», όπως μας λέει ο Μπίρης. Κι όμως αυτά τα δύο γνωστά τοπωνύμια καιαρκετά άλλα «θηλυκοποιήθηκαν». Ο λαός δεν λέει «μένω στου Γαργαρέτα» ή «πάω στου Βαρυμπό(μ)πη» αλλά «στην Γαργαρέτα» και «στην Βαρυμπό(μ)πη»! 

Είναι γνωστή ακόμη η τοπωνυμία «Γέρακας», η οποία καλύπτει εκτεταμένη περιοχή προς Δ. της οδού Αθηνών - Μαραθώνος, κατά την διασταύρωσή της με την καταργηθείσα γραμμή τού σιδηροδρόμου Λαυ¬ρίου. Η περιοχή αυτή, κατάφυτη άλλοτε από ελαιόδενδρα, ανήκε κατά τον 16ον αιώνα «εις τον εξ Αθηνών καταγόμενον μέγαν Λογοθέτην του Οικουμενικού Πατριαρχείου Ιέρακα, εκ του ονόματος του οποίου προήλθεν ή τοπωνυμία. Επωλήθη δε υπ’ αυτού εις την Μονήν Πεντέλης». Κι εδώ όμως, ο λαός δεν λέει «μένω στου Γέρακα» αλλά «μένω στον Γέρακα»! Δηλαδή «αρσενικοποιεί» το τοπωνύμιο! Έτσι είναι. Η γλώσσα ακολουθεί την μέθοδο του χειμάρρου. Ακόμη κι αν υπάρχει άλλος τρόπος να την αλλάξουμε η ροή της είναι πιο δυνατή! Κι όπως, αν κτίσεις στην κοίτη, θα σου γκρεμισθεί το σπίτι, έτσι κι αν προσπαθήσεις να αλλάξεις παγιωμένη σε πολλές δεκαετίες ή αιώνες κατάσταση, το αποτέλεσμα θα είναι καταστροφικό!

Αφού λοιπόν είδαμε πώς «αρσενικοποιούνται» ή «θηλυκοποιούνται» τοπωνυμίες, ας δούμε και την τρίτη και πλέον πολυπληθή περίπτωση, όπου τα ονόματα «ουδετεροποιούνται»! Σε αυτήν την περίπτωση στην οποία ανήκει και «το Γουδί» υπάρχουν άπειρες περιπτώσεις, τις οποίες όμως οι «ειδικοί» δεν τόλμησαν να τις αγγίξουν. Ίσως γιατί βαδίζουν μεθοδικά. Βήμα - βήμα. Ας εξετάσουμε όμως τις πιο τρανταχτές, οι οποίες είναι ικανές να αποδείξουν «το λάθος».

Γνωρίζετε όλοι το «Γαλάτσι». Όπως αναφέρεται στον Κώδικα Π. Πούλου το Γαλάτσι είναι «Μεσαιωνική τοπωνυμία, εν χρήσει ακόμη και σήμερον, προκύψασα από κτήματα της αθηναϊκής οικο¬γενείας Γαλάκη, της οποίας το όνομα προεφέρετο κατά το πα¬λαιόν αθηναϊκόν ιδίωμα Γαλάτση». Κανείς όμως δεν λέει «μένω στου Γαλάτση» αλλά «στο Γαλάτσι». 

Το «Δουργούτι» είναι «παλαιά τοπωνυμία, προκύψασα από ιδιοκτήτην Δουργούτην. Προεφέρετο εις παλαιοτέρας εποχάς και Δριγούτι». Το επώνυμο φέρουν σύγχρονες οικογένειες των Αθηνών. Το «Κατσιπόδι», επίσης, είναι μεσαιωνική τοπωνυμία, η οποία προήλθε από κτήματα τής οικογενείας Κατσιπόδη και την κτητορική τους εκκλησία της Παναγίας τής Κατσιποδούς. (Ευρετήριο των Μεσαιωνικών Μνημείων της Ελλάδος). 

Υπάρχει, επίσης, το «Κερατσίνι», το οποίο ήταν γνωστό από την κατά τους χρόνους της Τουρ¬κοκρατίας εν χρήσει τοπωνυμία «Κόσολα Τζερατιά» (Κερατιά του Προξένου), εννοώντας τον πρόξενο της Γαλλίας Γκασπαρί, ο οποίος κληρονόμησε τα κτήματα από τον Καϋράκ, συγγενή του και μοναδικό πάροικο του Πειραιά. Η κερατιά αυτή ταυτίζεται με την μεγάλη Ξυλοκερατιά (χαρουπιά), που απαντάται κατά τους πρώτους μετά την απελευθέρωση χρόνους και με τον αναφερόμενο ως ιδιοκτήτη στην περιοχή αυτή κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας Τζίνην ή Γκίνην, και, όπως γράφει ο Μπίρης, «με το όνομα Κερατόπυργος της προς Δ. άκρας τού όρμου, πείθει ότι αρχικώς ή τοπωνυμία ήταν Κερατιά τού Τζίνη ή Κερατιά Τζίνη. Μετέπεσε δε αργότερον στον μονολεκτικόν τύπον «Κερατζίνι» και «Κερατσίνι».

Ένα ακόμη πασίγνωστο τοπωνύμιο είναι το «Κουκάκι». Αυτό προέκυψε γύρω στο 1900 από μοναχική οικία, την οποία έκτισε τότε, στην γωνία των οδών Δημητρακοπούλου 89 και Γεωργάκη Ολυμπίου, ο Γεώργιος Κουκάκης, εργοστασιάρχης σιδηρών κρεβατιών. Γνωστό και το «Κουτσικάρι», τοπωνυμία της περιοχής μεταξύ Πειραιώς και Νι¬καίας, εκ του ονόματος του δημάρχου των Αθηνών Εμμ. Κουτσικάρη, ο οποίος αγόρασε την έκταση αυτή από απερχόμενη τουρκική οικογένεια κατά την απελευθέρωση των Αθηνών.

Αν όμως αυτό είναι απλώς γνωστό, το «Μενίδι» είναι πασίγνωστο! Είναι Μεσαιωνική ονομασία των αρχαίων Αχαρνών, «υπάρχουσα εν χρήσει κατά τον 12ον αιώνα, πολύ προ του 18ου αιώνος, καθ’ ον έγινεν η εποίκησις αυτόθι Αρβανιτών εκ Πε¬λοποννήσου και, κατά συνέπειαν, άσχετος προς αυτούς. Προέκυψε το τοπωνύμιον από επώνυμον τιμαριούχου Βυζαντινού άρχοντος Μενίδη, κατ’ αναλογίαν προς τα δύο τιμάρια του Καματηρού, το εν πλησίον των Λιοσίων και το άλλο εις την Σαλαμίνα», μας πληροφορεί ο Μπίρης.

Ομοίως και το «Μπουρνάζι», «τοπωνυμία της κατ’ επέκτασιν του συνοικισμού Περιστερίου περιοχής, προς Β. της από τα Σεπόλια αγούσης οδού και προς Δ. του ρέματος της Καναπιτσερής, προελθούσα από κτήματα της παλαιάς αθηναϊκής οικογενείας Μπουρνάζου». Το ίδιο και το «Περιστέρι», το οποίο αποτελεί παλαιά τοπωνυμία περιοχής «κατά την δυτικήν πλευράν τού Κηφισού πέραν της Κολοκυνθούς, προκύψασα από κτήματα ομωνύμου μεσαιω¬νικής αθηναϊκής οικογενείας». Κι ας τελειώσω με το πασίγνωστο «Τατόι», τοπωνυμία, προκύψασα από το επώνυμο της οικογενείας Τατόη, «ανηκούσης εις την τάξιν των Αρβανιτών, οίτινες εγκατεστάθησαν εις τας παρυφάς τού λεκανοπεδίου των Αθηνών κατά τον 14ον αιώνα. (Μν. Καμπ., τόμ. Ι, σελ. 179).

Το ίδιο, λοιπόν, που συνέβη με όλα αυτά τα «ουδετεροποιημένα» τοπωνύμια, συνέβη και με το «Γουδί». Ο Μπίρης, που γράφει σωστά το Γουδί με ιώτα, μας πληροφορεί (και ιστορικώς σωστά) ότι αποτελεί «παλαιάν ονομασίαν της περιοχής και επώνυμον της αυτόθι ηρειπωμένης εκκλησίας της Παναγίας, από κτήματα μεσαιωνικής οικογενείας Γουδή, ανήκοντα σήμερον εις την οικογένειαν Κακαβά». 

Επειδή λοιπόν οι «ειδικοί γλωσσολόγοι», και οι «προοδευτικοί δημοσιογράφοι», που τους συνέδραμαν, αυτοί που άλλαξαν την λέξη σκόπιμα οδήγησαν νέους, επίδοξους συγγραφείς και νέους δημοσιογράφους σε σωρεία λαθών επειδή «δεν κατάλαβαν» ότι το τοπωνύμιο «ουδετεροποιήθηκε» από την ίδια την γλώσσα, διότι ο λαός δεν λέει «μένω στου Γουδή» αλλά «μένω στο Γουδί»,! Χαρακτηριστικά αναφέρω πως είδα τουλάχιστον δύο διαφορετικά βιβλία για «το κίνημα στο Γουδί»! Το ένα έγραφε «το κίνημα στο ... Γουδή»! Σαφέστατο λάθος, διότι κανένα ουδέτερο δεν τελειώνει σε «η»! Το άλλο έγραφε «το κίνημα του Γουδή», αφήνοντας να υπονοηθεί ότι το κίνημα, το έκανε κάποιος ... Γουδής!

Γλωσσική αναρχία, βαβυλωνία σκόπιμη για να προκληθεί σύγχυση, μέσα από κάτι τάχα λανθασμένο, που έπρεπε να διορθωθεί. Άλλαξαν ένα τοπωνύμιο και άφησαν όλα τα άλλα! Ο σοφός λαός, όμως, όποτε δεν παρεμβαίνουν με νόμους «ειδικοί», διορθώνει μόνος του την γλώσσα του, χιλιάδες χρόνια τώρα. Και δεν χρειάζεται «ειδικούς», που δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί η γλώσσα! Όπως π.χ. κανείς σήμερα δεν λέει «μένω στου Κουκάκη», «στου Γαλάτση», «στου Κερατσίνη», «στου Μενίδη», «στου Περιστέρη», «στου Τατόη» αλλά λέει «στο Κουκάκι», «στο Γαλάτσι», «στο Κερατσίνι», «στο Μενίδι», «στο Περιστέρι», «στο Τατόι», έτσι πρέπει να λέει, «στό Γουδί» και όχι «στου Γουδή», πολύ δε περισσότερο όχι στο χείριστο «στο Γουδή»!

Δυστυχώς όμως, δεν ξέρω πότε κάποιος με το προσωνύμιο «Γουδοχέρης» θα παραλάβει τους οπαδούς «του Γουδή» για να τους περιποιηθεί δεόντως. Και τότε μπορεί να μη θυμούνται «το Γουδή» αλλά σίγουρα θα θυμούνται ότι έγινε ... «του Γουδοχέρη»!